Lời di huấn của Đại Vương Đào Quang Nhiêu
"... Ta vốn là người bình thường, may mà được Thượng đế giáng sinh, lòng trời ứng nhập, được họ Nguyễn có công sinh thành, họ Đào có công nuôi nấng, trở thành người trung lương nước Nam - Việt, từ người dân trở nên thần thánh, nối được nghiệp cha ông. Kể từ các ông ở triều trước như Đại nguyên soái Chiêu Liệt Đại Vương, Thượng Trụ Quốc Thượng Khanh, Chiêu Anh Đại Vương, Hữu Duệ Đại Vương, Thái Bảo Dũng Quận Công, Thái Bảo Diễn Quận Công là những người dày công tu tức, dựng nghiệp làm nên suốt đời thanh bạch thì chúa lấy thay.
Giờ đây, ta được triều đình giao cho trấn thủ xứ Nghệ An, kiêm Châu Bố chính và làm tổng thống các xứ Sơn - Nam, Tam - Tuyên, làm đốc suất quân thuỷ, bộ các doanh để khống chế biên thùy, chống bọn di địch. Những ngày ta là trấn thủ, ta thường lấy đức để cảm hoá dân, lấy uy để giữ nước, phất ngọn cờ thì các nơi yên gió bụi, đánh tiếng trống thì các nơi được yên vui, nhân dân nhờ đức, di địch sợ uy. Ta ở trấn càng lâu thì ân huệ đối với nhân dân càng nặng, vì vậy con cháu của ta như đàn chung - tư đông đúc, như dưa sắn lan dại, có người làm Vương, Tướng trong triều, công danh bao trùm các chốn, nếu kể chức tước như công hầu, phò mã, bá, tử, nam thì có hơn 50 người, nếu kể hoàng hậu, cung phi và những người trong phủ Vương, chúa thì có 35 người, một gia đình như vậy có thể nói là kỳ sự nghiệp, đại công đức. Đối với ta thì ngày nào ta cũng lo làm sao kế thừa được sự nghiệp của ông cha, để lại phúc lành cho con cháu, cũng như để lại ruộng phúc, nền nhân.
Vì vậy, ta viết một bài gọi là bài mưu - tử để lại đời sau:
"Nhà ta là một nhà hết đời nọ đến đời kia làm Vương, làm Tướng, Khanh, Sỹ, Đại phu,... cha truyền con nối, hưởng lộc lâu dài, giúp cơ đồ nhà Vua nổi tiếng, vững bền chí khí, tu sửa bản thân, xa thì làm rạng rỡ công đức của tổ tiên, gần thì làm hiển đạt sự nghiệp của cha mẹ, trên thì lo báo ơn cho nước, dưới thì lo tạo phúc gia đình, ngoài thì lo giúp người, trong thì sửa mình, trừ tàn, khử bạo để cứu nước yên dân và làm cho xã tắc vững bền. Mở chợ, lập quán, đắp đường, khai sông, làm cầu để thuận lợi dân sinh, đúc chuông khánh để phong quang miếu vũ, mua ruông nương để lại cho con cháu đặt nghĩa điền để thờ phụng quỹ thần, mua vật để phóng sinh làm cho ơn đến cả cầm thú, giúp người hoạn nạn chẳng khác nào như cứ lửa đang lan. Lấy đức trị dân cũng như khơi dòng tắm mát. Lấy nhân nghĩa dạy dân, lấy khoan hoà xử sự, mở rộng âm chất, tích tụ âm công, chăm sóc ruộng phúc, vun đắp nền nhân. Không cậy quyền, cậy thế, không ngược dân, ngược kẻ lại, không dối ma bội chúa, không làm việc bất nghĩa, không giết người vô tội.
Những điều thiện thì nên làm, những điều ác thì cố tránh, ăn ở cần thuận thiên lý, động tĩnh phải hợp nhân tâm, khuyên con cháu cũng nên làm như vậy".
Lại rằng: "Hoạ phúc không từ cửa nhà ai, ai mời thì nó đến, báo ứng của điều thiện, điều ác như bóng với hình. Lòng người chớm nghĩ, thần đã biết rồi, cõi dương có luật phá, cõi âm có ngục hình.
Người ta ở đời phải lấy đạo đức làm chủ, lấy hiếu lễ, trung thứ làm đầu. Không có những cái ấy thì làm gì có công danh sự nghiệp, không có những cái ấy thì làm gì có nền móng, gốc rễ, không có những thứ ấy thì làm sao rạng rỡ được ông cha. Nếu không biết lấy đạo đức nhân nghĩa làm cội nguồn, khiếu nghĩa trung tín làm gốc rễ và là điều đứng đầu của hành động, là lẽ phải của trời đất, là nguồn phép của lòng người thì con người trở thành vô hiêụ. Cho nên nói đức là điều thịnh - vượng vô cùng. Bởi vậy biết vun đắp gốc rễ thì được Trường Thọ. Ai là người đại nhân, đại đức thì được trời giúp hoặc yên vui hoặc được sáng sủa. Phải bền lòng làm việc đức để thuận theo thiên lý mà không tơ hào gian trá. làm được như vậy thì dù nghèo cũng như giàu, người bình thường cũng trở thành thần thánh, điều đó là chắc chắn. Cho nên người đời là phải có đức.
Nếu ở đời làm điều lành mà không có công danh thì vẫn có âm công, phải giàu công, bền chí không gượng lấy, gượng tìm, ngược lại với thiên - lý, không vơ vét, cướp đoạt, để thuận lòng người, đừng bảo lành nhỏ mà không làm, đừng bảo ác nhỏ thì làm được.
Đối với những việc bất trung, bất hiếu, vô nhân nghĩa, ác ý với người ta, lừa dối dân chúng, âm mưu làm loạn, hại nước hại dân, nịnh nọt người trên, khi quân phản chủ thì chớ làm. Có lộc đừng hưởng hết, có thế đừng cậy hết, đừng cậy giàu khinh người, cậy mạnh hiếp yếu, đừng giấu điều dở, khoe điều hay, không nói người kia hay, người này dở. Nghe chuyện ngoại đường mà phao đồn người kia ăn cắp, người này ăn trộm, đừng phá hoại tài sản và việc hôn nhân của người, đừng lấy đồ đạc của người, đừng lấy giấy có chữ mà gói đồ, dán cửa, đừng huỷ hoại liệt kinh truyện Thánh Hiền, đừng cúng tế những thứ luộm thuộm, đừng oán trời, đừng trách người, đừng chửi gió mắng mưa, đừng giết các vật đang sinh sản, đừng phỉ báng Thánh Hiền, đừng trách người xưa bất nhân, đừng nhắc đến lỗi lầm của người quá cố, không có việc đừng giết trâu, dê, đừng tổ chức ca xướng, đừng lấy đánh bạc làm giàu, đừng kết bạn với những người trộm cắp.
Cùng với một loạt việc không nên làm là:
Đánh đổ chức vị người, làm mất danh dự người, nghe lời vợ mà oán cha mẹ, họ hàng, ham lợi lộc mà bỏ bạn bè, làng xóm, cậy giàu có mà coi thường ngũ cốc, cậy có uy quyền mà ức hiếp mọi người, xúi người kiện nhau, giục người cãi nhau, nuông chiều con cháu đánh người, dung túng người nhà nhũng nhiễu, yêu ai thì mong cho người ta sống, ghét ai thì mong cho người ta chết, thấy người giàu sang thì mong cho người ta sa sút, thấy người có tài thì mong cho người ta lụn bại, đem thuốc độc thả xuống ao cá, đem cung hay mà bắn chim ngủ, khinh người già yếu, đánh người bần cùng, xui người làm điều ác, rủ người làm việc gian, dụ dỗ vợ người, thông dâm với người khác, say sưa ruộc chè, ham mê cờ bạc... (bị rách một đoạn). Thưởng người phi nghĩa, giết người vô tội, oán thì thù lâu, ơn mong báo gấp, tàn nhẫn với người dưới để nịnh nọt người trên, để cầu lợi, coi thường người mồ côi, ức hiếp người đơn độc, coi thường pháp luật, ăn lấy của lót, lấy cong làm thẳng, lấy nhẹ làm nặng, lên mặt làm oai, làm nhục thân thích, huỷ hoại cây cối, lúa má của người, có mới quên cũ, miệng phải lòng trái, gièm người để tôn mình, chê người để tỏ mình là hay, dâm dục tham lam không biết liêm sỉ, đào mả của người, khinh tổ tiên người, dùng lửa đốt rừng, dùng độc hại cây cố, bắn tên vào chỗ tối, đẵn cây vào lúc trưa, tự dưng đâm chém, vô cớ sát phạt, lấp hang, lật tổ bắn chim bay, săn thú chạy, phá gò làm ruộng, cắt mạch đào mả, phỉ nhổ sao sa, chỉ trỏ cầu vồng, lấy tay chỉ sao Tam - Quang, mắt nhìn lâu mặt trời, mặt trăng, giận bực về buổi sáng, ca hát trong tối tăm, xuất nhẹ nhập nặng, mua rẻ bán đắt, lấy xấu làm tốt, lấy công làm tư, lấy điều hay của người làm của mình, ... (bị rách một số dòng) ... hại người trung lương, nêu cái xấu của người, lấy của người làm của mình, cướp cái mà người đang ưa thích...
Lồng lộng trời xanh không ai dối đựơc, chưa ai có mưu đồ mà trời không biết từ xưa đến nay trời chưa bỏ sót ai, thời chưa đến ước mong, việc đã qua chớ lo nghĩ, việc đã đến chớ từ chối, việc đã qua chớ đuổi theo, chớ nói điều vô ích, khi ăn ở, lúc nói năng, trời đều biết, phúc đức nên tích trữ, quyền thế đủ thì thôi, ở đời Thế và Phúc thường trước có, sau không, tính mệnh thường như đèn trước gió, cần phải giữ mình, thân kình tạm giữ cõi trần, làm ăn phải có mức độ, thiện ác đều có nơi ghi chép, không chút đơn sai, thân hình như bóng giữa trưa, khong tránh khỏi mặt trời soi xét, việc đời không có cái gì không tỏ, cơ trời không có các gì không báo, người cao cơ mưu thì trời cũng khéo báo ứng..." (rách mất khoảng hai dòng thì hết bài)
BÀI GIÁNG BÚT
Giờ Dậu ngày 5 tháng 7 năm Đinh Hợi
ĐẠI ĐỨC VƯƠNG giáng bút
Đương nay gặp buổi trí kỳ
Thấy người hướng đạo cũng kỳ thiện duyên
Nay một hướng du đường cũng mát
Ngỡ Loan - Hoàng giáng tục cho hay
Ơn trên đạo đại cao dày
Vì trần tục chẳng hay nhự thử
Giáng trần hoàn minh trước một chương
Thấy hoa lê cây cỏ khác thường
Nên chẳng tưởng những phương cứu trợ
Hồi đầu tưởng những phường ngang ngửa
Hoá sinh ra những sự bất tường
Mượn loan đào mà viết một chương
Lòng đã tưởng đa mang trần tục
Nay một hướng kỳ nhương nhung phục
Khúc ca thi bất túc hữu dư
Nay thiện duyên cái yết thần từ
Ngã mình trước thiên từ nhất khúc
Thôi chẳng tưởng những phường thô tục
Cứ thiên từ ca khúc làm vui
Chứng minh đã có đất trời.
(Trích ghi sao ở tư liệu gia phả họ Đào - Nguyễn tại xã Dân Hoà, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây)
Tài liệu do ông ĐÀO QUANG TIẾN cung cấp